Unhon Pagkaon Nan Pinaksyo na Pijanga

"How to eat a Pinaksiw Pidjanga"
(Halaw sa ideya at istilo ng makatang si Jose Lacaba)

Tilapi an ikog pag-una, pag-alima
Tilawi an lami: sagol tam-is aslom
Suka gikan sa nijog, iba, ahos, ludj-a
Isunod paghungit an tagkikilid na unod
(Read original and complete posting here)

Original Post: Tuesday, May 23, 2006
Posted by: MDOer Roland Gatpolintan

May 26, 2006

Categories: news, mainit, surigao, mindanao, philippines, articles

Amo Ini an Amo Bayay (This is Our Home)

amo ini an amo bayay

sa amo bayay na gamay
kami natawo
notubo, nolinghud
tagpayangga sa huni
ni nanay, iban nan hanging
hayahay

mga bukid an atup
mga kahoy an haligi
mga suba an bintana
mga yuta sayog
bato na buyawan
mga bahandi ilayum
sa kasing-kasing nagpa-uraray

sa pagsubang nan adlaw
mga langgm nanaghoy
binisbisan na buyak nanadjaw
mga tikling nanlukso
mga lumad nanlugsong

palandungi
mga tubig nagdagayday
sa gagmay na sapa
sa danaw pasingod
na tuburan nan ato kinabuhi

amo bayay
wayay makapukan
bisan bagjo, linog,
baha, dili mapildi
bayay na gamay
dili mapalid kay taghimo sa gugma

bisan gamay ra
dako an pultahan
dajon kamo tanan, way pili
amo ini, dili makawat
dili malimtan, dili talikdan
dinhi kami mobalik
sanan panalipdan

amo ini, bisan sin-o
an pangutan-on
amo ini an amo bayay


For: www. mainit.org
By: Oliver PatiñoOctober 2004

Jan 25, 2006
"Oliver, also known as Toto, is now based in Lyon, France"
Categories: minainit, literature

ATUB

kadugyom, kaitom

wayay lamparilya

bagan alkitran

wayay igkita

brawn awt

wayay suga

haraw

aja dajuna

iton mga

nagpabuta-buta

Jul 24, 2009

Buyanon (Full Moon)

buyanon adton petsa trese
didto ako tag-abtan nan duyom sa dayan
nan magpayang
gikan ako sa siyudad
nuuli ako sa ato lungsod
kay may panihapon sa amo bayay
kay birthday nan ako tatay...

buyanon adton petsa trese
naghuyat ako nan kasakyan
didto sa magpayang
nakasakay ako sa motor (honda? )
arang ka buyanon!!!!
laong ko sa nagdrive
hinay hinay ra kay
buyanon...
(uman dajon...)

kahinumdom kamo kun
mauno an buyanon
sa ato
lungsod?

an langit
puno nan bitoon,
way panganod na
makita,
an danaw makinlaw
didto sa lawod,
an mga basakan
matignaw,
mahagkot an hangin,
makapanuhot!
an bukid nan
maniayaw
jaon sa dugyom,
amo ra higante

sa agong-ongan?
naglinya pa an "series"
salin nan pasko
kun adlaw, puno jaon na dayan
nan binuyad na humay..
na kay
buyanon man adto na duyom
an mga bitoon an binuyad sa langit...

pero sa silop
dili bitoon an nagkitap kitap
mga suga nan towers
amora aninipot...

muuli nasab ako sa sunod
na buyanon...
ali, uli ta tanan...

By: Magelle Labrador
21 January 2006

postscript

i never wanted
the trip to end...
i wished the ride
to go beyond...
if only to relish the sight
of my moonlit town...

Categories: literature, minainit

On Homesickness

By: Jesus Roland Gatpolintan
February 19, 1999

As I walk with heavy boots
Dirtied by unshoveled snow
On Brooklyn's sidewalks,
I pull my gray woolen coat
Closer to my chin
Clutch my tattered gloves tighter
Pick my pace up a little faster
And yet I still shiver!
The sun has shone with reluctance
Only to give me a hunched, sullen shadow
And the old trees lining the streets
That bowed to console me
Are still frozen and leafless.
My breath is shallow and slow
As if to parry the wind chill
Seeping thru stoic brownstones,
So I gather my coat even closer
Clutch my gloves even tighter
My pace ever faster
Yet I know these will not
Temper the creeping cold
Engulfing my brown-skinned soul
Yearning for the warmth of a sun
That only shines in that very far
Far far-eastern sky.

The Lake (Roland)

By: Jesus Roland Gatpolintan
June 1993

There is something
In the lake
That beckons me back
Where it all started.

The thrill that strokes my spine
In scaling the marsh
The soft sighs I heave
As a green garter snake
Crosses a narrow path
The allure that secret
Islands of hyacinths possess
The mild scent of banyan trunks
That graze my skin
The freshwater tang
Left on my sun-baked hair
The childlike joy
In scooping out innocent fries
Along the intrepid riverbank...

The mystery of my ancient spirit
Piece by piece repaired.

An Danaw (Roland)

By: Jesus Roland Gatpolintan
1992

Nangahaylot an mga tayubtub
Nagkamang an santamariya
Kay taghiluan an danaw
Nangamatay an mga pijanga.

Mag-santelmo pag utro
Sa sirin nan ako mga damgo
Kay namadhan an danaw
Tagsujop nan imo kauhaw.

Malad-ang an hangin
Nag-asu an kalibutan
Nolutaw an kampana
Na nahayu, nabungoy

Nan imo katampalasan
Hakug na mga katuigan.

A Reachout From Within (Cain)

(My Beloved Hometown)
by Cain Lincuna
February 2006


Where are we heading
Are we equipped enough?
To make a difference
Are we resilient enough?
To recover from everyday sufferings

Where do we go?
Where are we going?
Where am I
Where are you
What do we care?
Do you really care?

How can we get out?
How do we reach out?
Without any reservation
We care, and we still care
When to get out
Where to reach out
From within reach
It is from within

About the Pidjanga:
Cain Lincuna is a New Jersey-based MDOer and is as staunch advocate of Information Technology. He shared this piece in the MDO egroup after learning the current disasters that struck our country and Mainit.

Amo ra ini an DANAW ta, palihug mahala

An tubtob, nag-agik-ik

sa kaabunda nan imo pidjanga

An tikling nagkabibo

sa baba nan imo mga suba

Mga gamaw sige an sibay-sibay

sa gagmay nimo na mga isla

Mga pagusi, mga lusay

sa imo mga bayod magpadaya-daya

An buaja, mga ibid

magpakita panayagsa

Mga bayanak, bakoko, kikilo

an imo mahalon na mga isda

An taga-gata manlugsong

manguha nan imo bibi na magana

Mga taga-baybay, tagsugba

mga gitgit, sa pamalitok nakuha

Mga nanguli, tagmingaw sa imo ige

idu-do sa sili sanan suka

Taga-tabuk kada adlaw

sa Mainit, mga bugwan magdaya

Kun my gingaw, kasili

kan Tiyoy ibaligja

sa tiyanggihan ihuyog an saguyon

luyab, hayuan sanan tilapia.

Mga ulitawo, mamagbaroto

an bugsay, tag-isa

Mga nanay sanan dayaga

sa baybay mamaglaba

O danaw, uman

aya man kaw mahala

Imbis amumahon, mga tawo

nagpasipaya

Kasakit kun aja

palandunga

An imo kagana

mawaya na.

Composed: 16 July 2009, 9AM, EDSA Avenue
Lake Mainit Photos by Zimm, April 2008

(click photos to enlarge)

Kinabuhi nan panginabuhi

Di gani magpinatyanay,

kun aja tamaki, gid-i,

kawata, pasipad-i,

an panginabuhi nan tagbayay!

amo ra...

nan bigjo nan mamigjuay,

nan daro nan mamasakay,

nan sanggot nan manubaay,

nan Pidjanga nan manlabasay,

nan bugas nan manindahay,

nan lubi nan mangoprasay,

nan sayad nan manganihay,

nan lagaraw nan manggayasay,

nan bolpen nan Mainit High,

nan makina nan manahiay,

nan pokot nan mamalingay,

nan ismagol nan mambaktasay,

nan atsa nan mambughaay,

nan wagner nan mansag-ubay,

nan weder nan manhanitay,

nan sugnod nan magsun-aray,

nan vino nan manginumay,

nan tubig nan manananumay,

nan silopin nan manduyuray,

nan litson nan mamistatahay,

nan trak nan mamyahiay,

nan silfon nan manawagay,

nan trisikad nan manhaturay,

nan opisina nan NAG-INGKORAY,

nan danaw nan Mainit, Alegria, Kitcharao,

Santiago, Jabonga, sanan Tubay.

630 PM, 13 July 2009, on transit, LRT 2, between Recto and Araneta Cubao stations.

Pidjanga notes: I hope more Pidjanga poets, like Atty. Charlo Paredes and Dr. Roland Gatpolintan, will be encouraged to share your original Sinurigao or Minainit compositions to the rest of the world! The above composition expresses my continued advocacy to protect, preserve, and conserve our beloved Lake Mainit. And with it, I realized that, though it is called Lake Mainit, the responsibility lies on all communities surrounding it. In addition, such compositions, contributes to our cultural development by putting in print and on record actual usage of the beautiful words used uniquely or most frequently in our communities. I just missed the words lagaraw, weder, ismagol, wagner, etc that's why it's up there. Besides, it reminds us of the simple treasures of everyday life back home. I don't know how these compositions affect you. Let me know!

Hayu na, butod pa

Kahumot, kabaho

di hisabtan kun unoy tujo.

Tani lab-as

aja man gadjud

ipahayo

kay kun butod

mas malami kuno.

Ingkalimtan na nako

kun unhon pagluto

basta kun andam na

bagan kasilyas

an kabaho

si Uya

si Pupo

an panibsib, punto

an higop, malagko.

HAYUAN
5pm, 8 July 2009, MRT EDSA

Alo, kisaw ngad-on!

Uman lumon...

Bagan nawaya man

an imo pagpanginlabot?

Bagan nabuta na kaw

sa mga panpanamak

sa imo katungdanan?

Bagan nabungoy na man kaw

sa kabujong nan mga problema

sa imo bongsyan?

An buhangin,

an isda sa danaw,

tamagpasipad-an.

Wayay hunong an pampanguha,

nangahurot na.

An mga kabukiran,

kailadj-han,

Imbes na tamnan,

aja pamudla,

panunuga an kakahujan.

An mga suba, kalupaan,

aja panlipai nan mga mina,

tamagkabutan na waya

nato hibaw-i

kun sisin-o

an makapuyos.

Uman alo,

magpakabuta-bungoy

ra lamang kita?

Ajaw!

Kuman na...

Tindog!

Pakigbisog!

Pamati!

Pagmata!

Adecer muabot an panahon..

na an danaw, tagsemento na,

an bukid, pulpog na,

an suba, kaging na,

an Pidjanga, hayo na.

Composed on 8 July 2009, 8AM, while on my way to the office.

bag-o na an tuig

ikughad iton dukoy nan kapungot
ikulipa sa danaw nan kadugyom
hayuthuti an lungag nan kamingaw
pilpila an kalabha nan kasina
dukduka, ka-ka-i, tusda
an kalipa nan nuagi na tuig

kuman umaabot na tuig
tres-siyentos saysintay-singko diyas
kugpai an pagpiktaw nan grasya
buyukoti an katam-is nan isig-katawo
pasuwaka an lauja nan kalipay
sabsabi an binugwak nan gugma

31 dec 2013
zimmbodilion
JUNE 26, 2014

dasdas

Way bantay
Kanan bayay
Nankontra sa
may baybay

Mangamong among
Na silingan
Nudasdas
Sa suyod

Zimmbodilion Mosende
OCTOBER 11, 2013

guno

Nan una, sa amo ludjo

Hamok prutas nanubo
Tinanom nan amo popo

Tingbunga na gani
Kabataan magkapuliki
Dinayagay dali-dali

An iban lahi an banat
Sa tag-ija, igmat
Makatuyog na gani, hala kawat

An permi hinuyat namo
Guno, an singgit ni Popo
Ilog nan hinog, labi na dagko

May kaimito, mangga
balimbing, uyabana
Santol, Atimoya

Matay kuman hinoon
Aya nay prutas guno-unon
Sa ludjo aya nay tanom

mga kabataan gani kuno
dili na mahibayo
unoy ipasabot nan guno

2013

bongsyan

nabugto, tagbugto
nahuyog
anay pa, taghubo

nubutwa an busikad
madabo
an bongsyan
kuyang nan uyan

bisbis, bisbisan
bisbisi, tagbisbisan

an mahukmoy, nugahi
an magahi, nuhukmoy
an madabo, nuhapla


JULY 13, 2014

para dimo

Tagsugo pagpalit nan bitsin
traynta minutos waya pa makabalik
ugsa tagpayong rakan lamang
an kayajo na tagpuk-ongan
nan kuyon nan pinaksiw na luyab
kay mohubasay na an sabaw.
Ambaja an tagsugo…
nagtikin-tikin pa.

Tagpakuha nan karborandum
na isa na ka semana tagbuslan
ninaog sa bayay na an mga lawa waya pa magbayay
pagbalik an mga manok
namagpuk-ong na sa tambis, kasoy, sangkis
an tagsugo bulingit na
kay nag-ibo anay.

Tagpasag-ob sa kulo
sa laktod na pagkasulti
nisugot na nagkusmod
bitbit an galon
amo sab dugay nakabalik
kay nakig-syatom pa.

Mga duwa sa una
na makalingaw sa mga kabataan
pero maka-ig-igay sa ginikanan.
Mga duwa na an mga siki, alima, ginhawa
hasuod sa lupa.

feb 5, 2014
al mozol [araboy]

JULY 9, 2014

pukot

Kun baling, lansaridas
masikop an pidjanga,
bugwan, tilapia
balolong, karpa

Kun baling, lansaridas
gagmay, dagko
mahaba, mugbo
lab-as, hayo

An pukot, ensakto
parehas kadagko
parehas an uyo
makuha pareho

Suriganon napukot
Manunuyat nasikop
Sinuyat tagtakop
Hantop na panagtipok

13 july 2014
eksayted sa libro nan mga suriganonon na manunuyat: PUKOT an taytol

sa ako kapikas

Naglagalaga umay suga
Sa kapaso nagdilaab
Mabislaw bagan buyan
An rayna nan kawanangan
An hurmigas nagkisikisi
Sa katam is namilisbislis
Naglagubo an dubdob
Pildi pa an nagbajo
Bisan an kagang nangimpit
Hamay tagbati na sakit
Gugmang giatay
Gugmang tiunay
Dimo
Imo
Didto
Ngadto
Dinhi
Kuman


JUNE 26, 2014

SIRIKIT

Tagkibit
Nusyagit
Nagsaninggit
Kablit-Kablit
Inbudlit
Nabundit
amo
kay Sirikit

13 November 2014
Kan Maya ini tinujuan!